ایمپلنت دندان چیست و چه کاربردی دارد؟
دلایل زیادی برای از دست رفتن دندان ها وجود دارد. این علائم شامل عفونت دندان و لثه، شکستگی، کهولت سن و غیره می شود. جای خالی دندان‌های از دست رفته، نه تنها بر ظاهر و زیبایی افراد تأثیر دارد بلکه ممکن است امر جویدن مواد غذایی و همچنین تکلم را نیز با مشکل مواجه کند. اغلب افرادی که یک یا چند دندان خود را از دست داده اند، به دنبال یک روش دائمی برای پر کردن جاهای خالی هستند. تا چند سال گذشته دندان های مصنوعی یا پروتز های دندانی تنها راه و رایج‌ترین روش برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته بوده است. این روش اما مشکلات عمده ای را در پی داشته است، همین امر موجب ظهور روش جدیدی به نام ایمپلنت یا کاشت دندان به صورت دائم شده است. جایگزینی یک دندان کاشت شده در جای خالی دندان از دست رفته، مشکلی برای سایر دندان ها به وجود نمی آورد و تا آخر عمر فرد، قابل استفاده خواهد بود. در ادامه به‌طور کامل این روش توضیح داده شده و خصوصیات و ویژگی های آن بیان می‌شود.
ایمپلنت دندان
ایمپلنت (implant) یک نوع فیکسچر است که به اندازه ریشه دندان از دست رفته ساخته شده و در درون لثه قرار می گیرد. در واقع این فیکسچر به همان اندازه دندان از دست رفته بوده و بسیار طبیعی ساخته شده است. ساختار ایمپلنت از یک پیچ که جنس تیتانیومی دارد و یک تاج دندان تشکیل شده که هرکدام جایگاه خاصی دارند. پیچ تیتانیومی در درون استخوان فک قرار گرفته و جایگزین ریشه دندان از دست رفته خواهد بود. فلز تیتانیوم ضد حساسیت بوده و در برابر خوردگی و دیگر مواد نظیر اسید، ترکیبات نمکی، اکسیژن مقاومت بسیار بالایی داشته و از آن ها تأثیر نمی‌پذیرد. همچنین این فلز کاملاً غیر مغناطیسی بوده و وزن مناسبی دارد. این فلز به راحتی توسط بدن پذیرفته شده و به عنوان یک جسم خارجی پس زده نمی شود. همه این موارد موجب می‌شود تا فلز تیتانیوم و پیچ ساخته شده از آن، موجب بروز عفونت در استخوان فک نشوند. البته باید توجه داشت که تیتانیوم مورد استفاده در ساخت ایمپلنت نیز از نوع ویژه‌ای بوده و موادی را نظیر اسید اچ، اسپری پلاسما و پوشش هیدروکسی آپاتیت را شامل می‌شود. هیدورسی آپاتیت یکی از موادی بوده که در استخوان ساخته شده و با روشی به نام اتصال زیستی به استخوان فک پیوند می‌خورد. قسمت دوم ایمپلنت، تاج دندان است. بر روی تاج یک روکش یا پروتز قرار می‌گیرد که طول عمر آن را افزایش می‌دهد.
انواع ایمپلنت دندان
اصلی‌ترین دسته‌بندی در این روش کاشت دندان دائمی و ایمپلنت، موارد زیر خواهد شد:
1. ایمپلنت ریشه‌ای شکل
ایمپلنت ریشه‌ای شکل (Root-shaped dental implants) جزو رایج‌ترین روش‌های ایمپلنت دندان دائم محسوب می‌شود. نام دیگر این این روش، اصلاح درون ریشه‌ای یا درون استخوانی بوده و نام علمی آن اندواستیل است. فیکسچر این مدل، یک پیچ کاملاً ضخیم و مخروطی شکل است می‌تواند با عرض و طول متفاوت ساخته شود.
برای نتیجه بهتر، توصیه می‌شود که یک برش عمیق با عرض کافی ایجاد شود، تا فیکسچر به درستی درون استخوان فک قرار گرفته و پیونده زده شود. بعد از قرارگیری فیکسچر، دندانپزشک در رابطه با نوع تاج دندان و روکش آن، تصمیم‌گیری خواهد کرد.
2. ایمپلنت چارچوب راموس
در صورتی که استخوان فک پایین، برای جایگذاری پیچ تیتانیومی یا به‌طور کلی فیکسچر، بسیار نازک باشد، باید از روش دیگری به نام چارچوب راموس (Ramus Frame Implant) یا ساب پریواستیل استفاده کرد. این مدل ایمپلنت دندانی، پایه یا فیکسچر در استخوان گوشه و عقب فک که نزدیک به استخوان چانه و دندان عقل است، قرار می‌گیرد. در این هنگام، بافت های اطراف این بخش نیز ترمیم شده و تاج دندان بر روی یک میله فلزی که در بالای لثه نیز قابل مشاهده است، فیکس خواهد شد. از ویژگی های این روش می توان به پیشگیری و جلوگیری از شستگی فک جلو، اشاره نمود.
طول درمان ایمپلنت
در همان ابتدای از دست رفتن یک دندان، کاشت دندان و ایمپلنت انجام نمی‌شود و بیمار باید حداقل دو ماه منتظر بماند. در این مدت، در محل دندان از دست رفته، استخوان تشکیل می‌شود. البته در همان لحظه کشیدن دندان نیز می‌توان کاشت انجام داد که به آن کاشت فوری یا دیجیتال می‌گویند. ایمپلنت فوری نیز تنها در صورتی انجام می‌شود که محل دندان عاری از هرگونه عفونت بوده و وجود استخوان طولی نیز در فک موثر خواهد بود. همچنین جایگاه قرارگیری فیکسچر نباید به سینوس ها نزدیکی داشته باشد. البته باید توجه داشت که اگر بعد از خالی شدن جای یک دندان، کاشت در زمان مناسب خود انجام نشود، استخوان فک تحلیل رفته و توانایی جویدن مواد غذایی نیز کاهش می‌یابد. همچنین ممکن است دندان‌های مجاور نیز جابه‌جا شده و کج شوند. افرادی که مدت زمان زیادی از جای خالی دندان دردهان آن‌ها می‌گذرد، بهتر است از ایمپلنت‌های استوانه‌ای و کوچک استفاده کنند.
چه افرادی شرایط استفاده از ایمپلنت را ندارند؟
- افرادی که عفونت در فک یا دندان جلو دارند: ایمپلنت می‌تواند این عفونت را بیشتر کند و مشکلات جدیدی را به همراه داشته باشد.
این افراد باید قبل از هرگونه اقدامی برای جایگزینی دندان از دست رفته خود، عفونت دهانی و دندانی خود را بهبود بخشند. در صورت بی‌توجهی به این امر، کاشت دندان نتیجه موفقیت‌آمیزی نداشته و هزینه‌های جانبی را نیز افزایش می‌دهد.
- اگر فردی مبتلا به بیماری دیابت باشد: توصیه می‌شود از ایمپلنت برای جایگزینی دندان از دست رفته خود استفاده نکند و در صورت استفاده نیز، باید نکات ویژه‌ای را رعایت کرد.
قبل از کاشت دندان، قند خون بیمار چک می‌شود و اگر شرایط از ثبات کافی برخوردار بود، دندان‌های ساخته شده در لثه‌ها جایگذاری می‌شوند. البته شانی این گونه افراد با دیگر افراد غیربیمار یکسان بوده و احتمال نتیجه‌بخش بودن ایمپلنت در آن‌ها زیاد است.
- مصرف هرگونه دخانیات توسط بیمار اعم از سیگار و غیره: ایمپلنت را با مشکل مواجه می‌کند.
بهتر است در صورت اقدام برای کاشت دندان، مصرف هرگونه دخانیات تا یک مدت زمان مشخص، قطع شده و یا مصرف آن‌ها به حداقل برسد. البته این افراد باید با دندانپزشک مشورت کرده و درصورت تأیید ایشان، کاشت انجام دهند.
- بهتر است افرادی که داروهای ضدانعقاد خون مصرف می‌کنند: با مشورت و تأیید دندانپزشک و پزشک معالج خود، از 5 تا 7 روز قبل از ایمپلنت، مصرف دارو را قطع کنند.
- افرادی که تحت درمان رادیوتراپی بوده‌اند: مخصوصاً در ناحیه صورت و فک، همچنین بیمارانی که داروهایی با پایه فسفات مصرف می‌کنند، نمی‌تواند عمل های جراحی دندان از جمله ایمپلنت را انجام دهند.
- افراد دارای بیماری نقص سیستم ایمنی: نباید کاشت دندان انجام دهند. از انواع این بیماری‌ها می‌توان به لوسمی اشاره کرد.
- خانم‌های باردار در طی دوران بارداری خود: به هیچ عنوان نباید ایمپلنت انجام دهند.
مزایا و عوارض استفاده از ایمپلنت
مزایا کاشت دندان
ایمپلنت ها با پرکردن جاهای خالی در دندان‌ها، موجب زیبایی هرچه بیشتر افراد می‌شوند و لبخندی زیبا را پدید می‌آورند. سرعت بالای کاشت در این روش، درصورت عدم وجود مشکلات در استخوان فک، موجب می‌شود تا وقت بیمار کمتر تلف شده و مدت زمان کمتری را در دندانپزشکی سپری کند. از دیگر مزایای استفاده از کاشت، می‌توان به طول عمر بالای آن اشاره کرد. در واقع ایمپلنت‌هایی که در دهان قرار می‌گیرند، تا پایان عمر فرد ماندگاری دارند. البته باید بهداشت دهان و دندان نیز به خوبی انجام گیرد تا کارای دندان‌ها نیز حفظ شود. همچنین قرار گرفتن فیکسچر در استخوان فک، فرم صورت را تغییر نخواهد داد و در صورت تغییر نیز، بسیار اندک خواهد بود و موجب تحلیل رفتن استخوان فک نیز نمی‌شود.
عوارض:
قبل از شروع عوارض، باید به این نکته توجه داشت که هر عمل جراحی می‌تواند عوارض و خطرات خاصی داشته باشد. ایمپلنت و کاشت دندان نیز از قضیه مستثنا نخواهد بود. این عوارض در کاشت می‌تواند به صورت کوتاه مدت یا طولانی مدت باشد. انتخاب دندانپزشک باتجربه و ماهر موجب کاهش بسیار زیاد عوارض و خطرات در کاشت دندان می‌شود. همچنین برخی از عوارض را می‌توان با رعایت بهداشت دهان و دندان کنترل نمود.
در ادامه مهم‌ترین عوارض ایمپلنت دندان‌ها بیان می‌شود:
- ممکن است محل ایمپلنت دچار عفونت شود.
- محل زخم و بخیه گاهاً خونریزی می‌کند.
- در صورت آسیب به رشته‌های عصبی، عوارضی نظیر درد، بیحسی، سوزن سوزن شدن لثه، لب و چانه به وجود می‌آید.
- اگر ایمپلنت از حفره‌های سینوس‌های قسمت بالایی دهان و حفره بینی بیرون بزند، مشکلات عدیده‌ای را به همراه خواهد داشت.
مراقبت‌های مورد نیاز بعد از جراحی کاشت دندان
- محل کاشت را تا یک روز بعد از انجام عمل، نباید مسواک کرد.
- تا هشت ساعت بعد از عمل جراحی ایمپلنت بهتر است دهان و دندان شستشو نشود.
- روز بعد از عمل جراحی بهتر است از دهانشویه استفاده شود. بهترین انواع محلول‌های دهانشویه، کلرهگزیدین بوده که باید روزی سه مرتبه در دهان قرقره شود.
- استعمال دخانیات، نوشیدن انواع قهوه، چایی و دیگر نوشیدنی‌های رنگی و شیرین، تا 3 روز بعد از انجام کاشت دندان ممنوع است. در صورت مصرف هرگونه مشروبات الکلی و موادمخدر، احتمال نتیجه‌بخش بودن ایمپلنت تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
- در خوردن غذا بعد از ایمپلنت باید دقت داشت تا در حین جویدن آسیبی به محل کاشت دندان وارد نشود و بیحسی کاملاً از بین رفته باشد. البته مصرف نوشیدنی‌های ساده بعد از عمل جراحی کاملاً آزاد است ولی بهتر است با نی نوشیده شوند.
- بهتر است از مصرف غذا و نوشیدنی گرم اجتناب کرد و همه مواد مصرفی هم دمای محیط باشند تا حساسیت دندان‌ها افزایش نیابد.
- برای رعایت بهتر بهداشت دهان و دندان، باید از نخ دندان، برس‌های مخصوص و مسواک استفاده نمود. همچنین برای دندان‌های کاشت شده و حساس انواع خاصی از خمیردندان وجود دارد که توصیه می‌شود تا از آن‌ها استفاده گردد.
سوالات متداول در خصوص کاشت دندان
هزینه و قیمت کاشت و ایمپلنت دندان چقدر است؟
هزینه کاشت دندان ها به عوامل مختلفی بستگی دارد. شرایط دهانی و دندانی بیمار، اصلی‌ترین عامل برای تعیین قیمت خواهد بود. برای اطلاع از قیمت اصلی ابتدا باید دندان‌ها توسط دندانپزشک بررسی و معاینه شوند، سپس هزینه توسط ایشان اعلام می‌شود. به‌طور کلی هزینه ایمپلنت به صورت هر واحد دندان محاسبه خواهد شد.
در صورت بروز آسیب به ایمپلنت باید چه اقدامی کرد؟
دندان‌های ایمپلنت شده، کارایی مشابه دندان‌های طبیعی دارند و مانند آن‌ها ممکن است دچار آسیب‌های احتمالی شوند. برای ترمیم این دندان‌ها نیز مانند دندان‌های طبیعی عمل کرده و اقدامات لازم انجام می‌شود. البته اگر به فیکسچر آسیب زیادی وارد نشده باشد، با ترمیم امکان رفع خطرات وجود داشته و دیگر نیاز به خارج کردن پایه نخواهد بود.
در صورت جوش نخوردن ایمپلنت با استخوان چه باید کرد؟
احتمال جوش نخوردن ایمپلنت با استخوان فک، بسیار کم است. گاهاً ممکن است در طول دوران بهبودی بعد از عمل، فیکسچر لق شده و از لثه خارج شود، بعد از مدتی نیز فک به حالت عادی خود باز می‌گردد. البته بعد از بهبودی می‌توان دوباره اقدام به انجام ایمپلنت کرد و دندانپزشک نیز اغلب یک پل در ایمپلنت نتیجه‌بخش قبلی زده و دندان دیگری بر روی روی آن جایگذاری می‌کند.
مناسب ترین سن برای انجام کاشت دندان چقدر است؟
برای انجام ایمپلنت محدودیت سنی خاصی وجود ندارد و همه افراد می‌توانند بر اساس شرایط دهانی و دندانی خود و بعد از انجام معاینات لازم، کاشت دندان انجام دهند. البته به علت ثبات وضعیت دندان‌ها در سنین بالای 18 سال، بهترین سن برای انجام این عمل نیز خواهد بود. البته نوجوانان و جوانان زیر 18 سال نیز می‌توانند با مشورت با پریودنتیست، این عمل جراحی را انجام دهند.
آیا عمل ایمپلنت دردناک خواهد بود؟
این عمل جراحی نیز مانند سایر عمل‌های جراحی به همراه بیحسی انجام می‌شود. به همین دلیل در حین عمل جراحی بیمار دردی حس نمی‌کند. البته بعضی از بیماران ممکن است دردی جزئی احساس کنند که کاملاً قابل تحمل است. برای کاهش درد نیز بهتر است به توصیه‌های دندانپزشک عمل کرده و به آن توجه کرد.
آیا ممکن است پیوند دندان پس زده شود؟
امکان پس زده شدن ایمپلنت توسط سیستم ایمنی بدن بسیار نادر است و در موارد کمی اتفاق می‌افتد. پس زده شدن در کوتاه مدت و طولانی مدت ممکن است به وجود آید و دلیل آن نیز می‌تواند عفونت در ناحیه قرارگیری ایمپلنت، شکستگی استخوان فک، کم بودن بافت استخوانی و عدم دقت در قرارگیری ایمپلنت باشد. گاهی نیز دلایلی مانند بیماری لثه، ترومای اکلوزال، وارد شدن ضربه به دندان کاشت شده و غیره در طولانی مدت موجب پس زده شدن پیوند دندان می‌شود.
چه دندانپزشکی می‌تواند کاشت دندان یا ایمپلنت انجام دهند؟
برای انجام این عمل، بهتر است به دندانپزشکان عمومی مراجعه نکرد، زیرا از عمل و دانش کافی برخوردار نیستند. در واقع برای کاشت دندان، دوره‌های تخصصی برگذار می‌شود و دندانپزشک باید این دوره‌ها را بگذراند. به دندانپزشکانی که این دوره‌ها را گذرانده‌اند، پریودنتیست یا جراح دهان و دندان گفته می‌شود.
