کانال ریشه چیست؟
کانال ریشهِ دندان فضایی آناتومیک داخل ریشه دندان است که شامل مغز دندان، کانال‌های اصلی و کانال‌های فرعی‌ای است که ممکن است کانال‌های ریشه را به هم یا به سطح دندان متصل کنند. تعداد کانال‌های ریشه در هر دندان بستگی به تعداد ریشه‌های آن دندان دارد. تعداد کانال‌های ریشه وابسته به نوع دندان، از یک تا چهار عدد متغیر است، در بعضی موارد می‌تواند پنج عدد یا بیشتر نیز باشد. به عنوان مثال دندان نیش تک کاناله است ولی دندان آسیا سه الی چهار کانال دارد
درمان ریشه دندان به درمان دندان‌هایی که پوسیدگی آنها وسیع است و به عصب دندان رسیده است گفته می‌شود. این درمان با خارج کردن عصب دندان، تمیز کردن و شکل دادن به فضای کانال و در نهایت پر کردن دندان صورت می‌گیرد. هدف از درمان ریشه دندان از بین بردن درد و عفونت درون دندان و همچنین حفظ دندان به جای کشیدن و جایگزین کردن دندان مصنوعی است. همانطور که گفته شد تعداد کانال‌ها در دندان‌ها متفاوت است ولی روند کلی درمان برای همه دندان‌ها یکی است. درمان ریشه دندان بنا به سختی کار معمولا نیازمند یک یا دو جلسه ملاقات با دندانپزشک می‌باشد.
در طول درمان ریشه چه اتفاقی می‌افتد؟
این درمان، یک روش سریع و راحت که می‌تواند درد شما را تسکین و دندان طبیعی شما را نجات دهد.اگر دندانپزشک یا متخصص ریشه دندان برای درمان یک دندان آسیب دیده یا بیمار، روش کانال ریشه را تجویز می‌کند، جای نگرانی نیست. سالانه میلیون‌ها دندان از این طریق درمان و نگه داشته می‌شوند..
در داخل دندان، زیر مینای سفید و لایه سختی به نام عاج، بافت نرمی به نام پالپ وجود دارد. این بافت حاوی رگ‌های خونی، اعصاب و بافت همبند است که به رشد ریشه دندان در طول رشد آن کمک می‌کند. یک دندان کاملاً رشد یافته می‌تواند بدون پالپ زنده بماند، زیرا دندان همچنان توسط بافت‌های اطراف آن تغذیه می‌شود
درمان مدرن ریشه هیچ شباهتی به گفته‌های قدیمی ندارد! این بسیار شبیه به پر کردن معمولی است و معمولاً بسته به وضعیت دندان و شرایط شخصی شما می‌تواند در یک یا دو جلسه تکمیل شود. گرفتن کانال ریشه نسبتا بدون درد و بسیار موثر است. شما به راحتی می‌توانید اقداماتی از قبیل لبخند زدن، گاز گرفتن و جویدن را مجددا انجام دهید.
مراحل درمان
اولین گام برای درمان ریشه دندان بی حسی موضعی است. پس از اینکه ناحیه مورد نظر در دهان و لثه بیمار بی حس شد دندان مورد نظر به وسیله یک ورقه از جنس لاستیک بسیار نازک به نام (Rubber Dam) از سایر دندان‌ها و بافت‌های دهان جدا می‌شود. علت این که دندان مورد درمان را از سایر دندان‌ها جدا می‌شود، این است که از ورود بزاق و باکتری‌های موجود در دهان به داخل دندان مورد نظر جلوگیری شود. در مرحله بعد دندانپزشک تمام پوسیدگی‌ها، ترمیم‌ها و شکستگی‌ها را توسط ابزار دندانپزشکی بر می‌دارد. بعد از برداشتن این موارد دندانپزشک به ریشه دندان دسترسی پیدا می‌کند و تمام پالپ ملتهب به همراه باکتری‌ها و سایر محتویات کانال، از داخل کانال ریشه خارج می‌شود. در این مرحله برای از بین بردن میکروب‌ها و بقایای سلولی آنها از محلول‌های ضد میکروبی استفاده می‌شود. بعد در مرحله بعد کانال‌های موجود در هر دندان با مواد مخصوصی که برای پر کردن ریشه دندان است پر می‌شود. مواد مورد استفاده برای پر کردن دندان گوتاپرکا نام دارد. در نهایت مسیر دسترسی به کانال در تاج دندان پر شده و در اکثر موارد دندان مورد نظر روکش می‌شود.
علائمی که نشان می دهد به درمان ریشه نیاز است:
- درد شدید دندان پس از جویدن یا فشار بر روی دندان
- حساسیت طولانی (درد) به گرما یا سرد
- تغییر رنگ (تیره شدن) دندان
- تورم و حساسیت در لثه های نزدیک
- تورمی شبیه جوش در لثه
- گاهی اوقات هیچ نشانه ای وجود ندارد
آیا همه دندان‌ها را می‌توان درمان ریشه کرد؟
بیشتر دندان ها قابل درمان هستند. گاهی اوقات، دندان را نمی‌توان نجات داد، زیرا کانال‌های ریشه در دسترس نیستند، ریشه به شدت شکسته شده است، دندان از حمایت استخوانی کافی برخوردار نیست، یا دندان قابل ترمیم نیست. با این حال، پیشرفت‌های اندودنتیکس امکان حفظ دندان‌هایی را فراهم می‌کند که حتی چند سال پیش از بین رفته بودند. زمانی که درمان ریشه موثر نباشد، جراحی ریشه ممکن است بتواند دندان را نجات دهد.
مراقبت‌های بعد از درمان ریشه دندان
پس از درمان ریشه دندان عصب کشی شده را مانند سایر دندان‌ها تمیز کرده و توصیه‌های پزشک را برای گرفتن نتیجه مطلوب انجام دهید. در اینجا به مواردی از مراقبت‌های بعد از درمان ریشه دندان اشاره می‌کنیم.
- تا 2 ساعت بعد از درمان ریشه دندان از خوردن غذاهای سفت خودداری کنید
- مسواک زدن دندان ها را به صورت مرتب روزی دو مرتبه و حداقل 2 دقیقه فراموش نکنید
- آنتی بیوتیک و داروهای تجوز شده توسط پزشک به طور کامل استفاده شوند
- دندانی که درمان ریشه شده است شکننده است و باید حتما روکش شود
- برای تمیزکردن میان دندان ها از نخ دندان استفاده کنید.
- پس از درمان ریشه دندان شاهد ایجاد التهاب در اطراف ریشه دندان و متعاقبا درد هستیم این علائم طبیعی بوده و پس از گذشت مدتی بهبود می‌یابد؛ برای تسکین درد و التهاب مصرف مسکن توصیه می‌شود.
- در صورت بروز علائمی چون آبسه دندانی، تب، بی حالی و اشکال در بلع در اولین فرصت به دندانپزشک خود مراجعه کرده تا اقدامات درمانی لازم بعمل آید.
